Plannen met een glazen bol

Voorspellingen komen zelden uit. Maar waarom gebruik je die glazen bol dan toch om te voorspellen wat je in de toekomst gaat doen?

Vergelijk je planning eens met een verhuizing. Een doos wordt tot de rand gevuld. En al die dozen gaan in de verhuiswagen. De hele ruimte wordt benut. Overal waar nog plaats is wordt iets neergezet.

Zo deel je ook je tijd in. Elk uur waarin nog niets gepland staat, vul je op. Het verschil is dat die verhuiswagen niet flexibel is. De zijkanten geven niet mee. Vol is vol.

De grenzen van je tijd zijn niet fysiek. Er is niets dat je tegenhoudt om meer taken te plannen. En bij die planning spelen affectieve voorspellingen mee, je glazen bol.

Een affectieve voorspelling is de voorspelling hoe gelukkig we ons in de toekomst zullen voelen. En dat blijkt nogal eens tegen te vallen.

We verwachten dat datgene wat we willen bereiken een positieve emotie oplevert. En wat we niet willen maar wel moeten doen, een negatieve.

Denk aan je komende vakantie. Je kijkt uit naar de relaxte ochtenden. De leuke dingen die je gaat ondernemen, de lange zomeravonden. Je hebt er zin in en verwacht een fijne vakantie te hebben.

Of: je moet een presentatie houden op je werk. Je denkt dat je niet uit je woorden kunt komen als je voor een groep mensen staat. Je wordt nu al nerveus.

Hoe goed we zijn in het voorspellen van ons gevoel in de toekomst, hangt af van vier factoren.

• Of je positief of negatief gestemd bent
• Een specifieke emotie: boosheid, schuldgevoel, spijt, uitgelatenheid etc.
• Hoelang die emotie duurt
• De intensiteit van die emotie

Positief, negatief en een specifieke emotie

De eerste twee zijn geen probleem. We zijn aardig goed in het bedenken of het een positieve of negatieve emotie zal zijn. Ga je uit eten dan zal dat positief zijn. Moet je naar de tandarts dan zal dat een negatieve emotie zijn.

Is de afspraak op korte termijn dan weet je óók wel welke emotie. Je hebt zin om het te doen of je bent juist zenuwachtig.

Is de afspraak ver in de toekomst dan is het vaak wat moeilijker om een specifieke emotie te noemen. Maar de basis van je emotie, positief of negatief, is makkelijk vast te stellen.

Duur en intensiteit

Moeilijker om te voorspellen is hoe lang de emotie duurt en hoe intens het is.

Over het algemeen overschatten we de duur en intensiteit.

Je moet een tentamen maken en denkt dat je, als je het niet haalt, je je wekenlang zo ellendig zal voelen dat je misschien maar met de studie moet stoppen.

Als je dan inderdaad zakt baal je, maar de volgende dag denk je al: dan maar de herkansing. Je hebt de duur en de intensiteit behoorlijk overschat. Je hersenen hebben zich al snel aangepast aan de nieuwe situatie.

Emoties zijn er altijd, dus waarom kunnen we ze niet goed voorspellen?

Het antwoord is simpel: Je kunt alleen de voorspelling doen op basis van je huidige situatie. Dat levert drie hindernissen op:

Impact

Je overschat de intensiteit en duur van je toekomstige gevoel. Daarnaast onderschat je het aanpassingsvermogen van je brein. Zoals je in het voorbeeld hiervoor ziet kunnen hersenen zich vrij makkelijk aanpassen.

Projectie

Je projecteert je huidige gevoel. Je verwacht dat het in de toekomst hetzelfde zal zijn en baseert daarop de beslissingen die je vandaag neemt voor de toekomst. Maar alles verandert, niet alleen de omstandigheden, maar ook jijzelf.

Focus

Je richt je alleen op die ene gebeurtenis. Je houdt geen rekening met wat er nog meer gebeurt en hoe dat van invloed kan zijn.

Als onze voorspellingen nooit goed zijn, waarom zou je dan toch die glazen bol blijven gebruiken?

Daniel Gilbert omschrijft dat als volgt:

In de toekomst kijken en denken aan wat ons dan het gelukkigst maakt, zorgt ervoor dat we nu tevredener zijn.

Deze omschrijving komt uit een artikel dat Daniel Gilbert samen met Timothy Wilson in 2003 heeft geschreven: Affective forecasting.

Wat kun je doen om beter te worden in het stellen van je doelen en het maken van je planning?

Er zijn drie dingen waar je rekening mee kunt houden:

1. Bedenk hoe de drie hindernissen, die ik hiervoor heb genoemd, invloed hebben. Hierdoor doe je even een stapje terug om het geheel te overzien. Je bent beter voorbereid als dingen anders gaan dan gedacht.
2. Weet wat je eigen gevoel is. Doe mindfulness oefeningen om je gevoel beter te herkennen. Als je emoties beter herkent, kun je beter voorspellen.
3. Hou rekening met invloed van buitenaf en het effect daarvan. Je leeft niet in een bubbel, er gebeuren altijd dingen die invloed hebben op jouw plannen. Maar ook jij verandert. Andere dingen kunnen belangrijker worden.

Wat je streven ook is, voor je carrière of privé, het gaat er altijd om hoe je gelukkiger wordt. Of dat nu komt door een betere gezondheid, een betere baan of meer ontspanning. De intentie is hetzelfde.

Beter voorspellen hoe je je voelt bij het bereiken van een gesteld doel, zorgt ervoor dat je betere doelen stelt. Doelen die je dichter bij daadwerkelijk gelukkig zijn, brengen.

Vind je dit een leuk artikel? Schrijf je dan in op mijn nieuwsbrief, dan krijg je iedere maand een artikel toegestuurd.