Wat kost jou moeite?

Waarom kost het de ene keer veel moeite om actie te ondernemen en gaat het de andere keer moeiteloos?

Doe je een simpele taak omdat het weinig moeite kost? Of doe je die taak juist níet omdat het geen uitdaging is.

En met een moeilijke taak: begin je er niet aan omdat het te hoog gegrepen is, of pak je het juist op omdat het een uitdaging is?

De basis is: om in actie te komen is inzet nodig. En juist omdat we die moeite niet altijd willen doen, bereiken we niet onze doelen.

Erachter komen hoe dit werkt kan helpen om je ambities te verwezenlijken.

Het is alleen niet zo simpel te verklaren. Hieronder beschrijf ik een aantal overwegingen. En de conclusie geef ik alvast: We hebben een mooie computer in ons hoofd. Lees vooral verder als je wilt weten wat ik daarmee bedoel.

Moeite doen kan om energie gaan. Je steekt soms meer energie in bepaalde taken, andere taken doe je wel maar je spant je er minder voor in.

Even terug naar meer of minder moeite en moeilijkheidsgraad. We zijn het er wel over eens dat een avondje op de bank Netflix kijken makkelijker is dan een cursus volgen.  En juist omdat dit zo duidelijk is denken we er niet over na. Met Netflix verbrand je duidelijk minder calorieën en het kost daarom minder energie.

Toch kun je dit niet één op één overnemen. Het ligt iets gecompliceerder. Even gechargeerd: sporten is veel leuker dan naar een blinde muur staren. Zelfs als je niet sportief bent kies je voor sporten.  En hoe je het ook wendt of keert, sporten kost toch echt meer energie dan naar een muur staren.

Inspanning en moeite worden dus niet bepaald door je energieverbruik.

Concentratie

Een andere mogelijkheid is dat concentratie een factor is. Maar ook dit is niet een volledige verklaring. Een detective lezen vraagt een bepaalde mate van concentratie om de verhaallijn te volgen. Toch gaat dat over het algemeen moeiteloos. Maar om je bewust alleen te concentreren op je ademhaling als je mediteert, vraagt veel meer inzet.

Gewoonten

Je kunt inzet ook tegenover gewoonten zetten. Een gewoonte lijkt geen moeite te kosten. Als je kijkt naar de handelingen om auto te rijden zijn dat er veel, toch kost het je geen moeite omdat het gewoonten zijn. Maar die vergelijking gaat mank bij huishoudelijke taken. Hoewel je daar ook niet bij na hoeft te denken en de handelingen een stuk eenvoudiger zijn, kosten ze over het algemeen wel meer moeite.

Beloningen

Het kan ook zijn dat je je meer inspant als het helpt om je doelen te bereiken. Zeker voor beloningen op korte termijn zijn we gevoelig en zet ons aan tot actie. Beloningen op lange termijn zijn vaak wat minder duidelijk waardoor de actie meer moeite kost.

Van alles een beetje?

Dit zijn maar een paar overwegingen over inzet bij een actie. Waarschijnlijk is het een combinatie van al deze factoren en nog een paar die ik niet heb beschreven.

Een onderzoek van Robert Kurzban et cie, An opportunity cost model of subjective effort and task performance laat een andere benadering zien.

In het kort: Onze hersenen hebben veel gebieden die verschillend functioneren. Deze gebieden zijn voor een groot deel gericht op één taak. Je visuele cortex gebruik je om te zien, niet om te luisteren.

Andere gebieden zijn flexibeler, zoals je frontale cortex. Deze stuurt het centrale uitvoeringsproces aan. Dit zorgt ervoor dat als je in een donkere ruimte bent en luistert naar muziek, je brein zich meer richt op horen dan op zien.

Het onderzoek van Kurzban et cie  laat zien dat de flexibele gebieden van je hersenen gebruikt worden voor datgene wat op dat moment het meeste waarde heeft. Je kunt niet alles tegelijk. Je brein kiest datgene wat op dat moment het meeste oplevert. En dat kan dus ook dagdromen zijn of telkens je telefoon checken voor nieuwe appjes. Dat levert een beloning op korte termijn op.

Hoeveel moeite iets kost hangt dus ook af van wat er direct tegenover staat. Ligt je smartphone op je bureau als je een rapport moet schrijven? Het zorgt dat het je meer inspanning kost om dat rapport af te maken.

Het helpt dus om je af te zonderen om die moeilijke opdracht aan te pakken.

De vergelijking van onze hersenen met een computer (zoals ik in het begin van dit stuk deed) is uiteraard beperkt. En misschien wel een belediging voor ons creatieve denken. Toch maken vergelijkingen processen duidelijk.

Het woord bandbreedte kent iedereen. Is je computer traag dan is deze bezig met een proces dat veel bandbreedte nodig heeft. Je hersenen hebben een soortgelijke beperking. Maar wat onze hersenen zo goed maakt is dat je hersenen bewust kunnen kiezen waar ze de bandbreedte voor gebruiken. Een computer kan die afweging niet maken.

Een kleine actie die je moeiteloos nu kunt doen is je inschrijven op mijn nieuwsbrief. Als beloning krijg je maandelijks een e-mail met tips en artikelen over productiviteit.

Vul hieronder je naam en e-mail adres in.